Allergikos
Σας έτυχε ποτέ να εμφανίσετε ερυθρότητα και φαγούρα στο δέρμα της κοιλιάς, στο σημείο που έρχεται σε επαφή με το μεταλλικό κουμπί του τζην παντελονιού; Ή στους λοβούς των αυτιών, γύρω από το σημείο που έρχεται σε επαφή με τα σκουλαρίκια; Αν ναι, τότε πιθανά πάσχετε από αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής.
Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής αναπτύσσεται στα σημεία 
του δέρματος που έρχονται σε στενή και συχνή επαφή με μια πληθώρα υλικών καθημερινής χρήσης ή εξειδικευμένων υλικών επαγγελματικής ενασχόλησης, όπως μεταλλικά κοσμήματα, ρολόγια, καλλυντικά, βερνίκια νυχιών, βαφές μαλλιών, κόλλες, βαφές υφασμάτων, λιπάσματα κ.α. Το εξάνθημα της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής εμφανίζεται ως μια περιοχή του δέρματος με κοκκινίλα, φαγούρα, ελαφρύ πρήξιμο και ξηρότητα, πάντα στο σημείο επαφής της υπεύθυνης ουσίας με το δέρμα. Άλλοτε, μπορεί να υπάρχουν και μικρές βλατίδες (μικρά κόκκινα «σπυράκια») ή και φυσαλίδες. Κοινές θέσεις ανάπτυξης της δερματίτιδας είναι το πρόσωπο, τα βλέφαρα, οι λοβοί των αυτιών, οι καρποί, ο λαιμός, η περιοχή γύρω από τον ομφαλό και τα δάκτυλα των χεριών και ποδιών. Αναλόγως της κατανομής των δερματικών βλαβών, ο ειδικός αλλεργιολόγος μπορεί να προσανατολιστεί για το υπεύθυνο αλλεργιογόνο, για παράδειγμα η δερματίτιδα που προκαλείται από βερνίκι νυχιών εμφανίζεται πολύ συχνά στα βλέφαρα των ματιών.
Η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής προκαλείται από μια πληθώρα αλλεργιογόνων που μπορεί να βρεθούν σε μια τεράστια ποικιλία υλικών καθημερινής ή επαγγελματικής χρήσης. Ακολουθεί μια ανάπτυξη των συχνότερων εξ αυτών.
1. Νικέλιο
Η πιο συχνή μορφή αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής οφείλεται στο νικέλιο. Σύμφωνα με τελευταία δεδομένα η αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής στο νικέλιο στην Ευρώπη αφορά ποσοστό μέχρι 17% των γυναικών και 3% των ανδρών. Εξάλλου, παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αλλεργικής δερματίτιδας στο νικέλιο αποτελούν το γυναικείο φύλο και το τρύπημα των αυτιών και άλλων σημείων του σώματος. Το νικέλιο χρησιμοποιείται κατά πρώτο και κύριο λόγο στην κατασκευή ανοξείδωτου ατσαλιού. Το ανοξείδωτο ατσάλι αποτελεί ένα από τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα υλικά στις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς το συναντάμε κυριολεκτικά παντού: από οικιακά μαγειρικά σκεύη και μαχαιροπήρουνα μέχρι ρολόγια και μεταλλικά νομίσματα. Τα τελευταία χρόνια, εκτός από το τρύπημα των αυτιών για τη χρήση κοσμημάτων, έχει επικρατήσει και μια νέα τάση, αυτή του τρυπήματος διαφόρων σημείων του δέρματος ή βλεννογόνων (body piercing, που μπορεί να αφορά τα φρύδια, τη γλώσσα, τη μύτη, τον ομφαλό κ.α.) για τη χρήση ανοξείδωτων σκουλαρικιών και άλλων διακοσμητικών. Αυτές οι χρήσεις έχουν αυξήσει την επαφή του δέρματος με ανοξείδωτα υλικά και άρα με το νικέλιο.
Το νικέλιο γίνεται αλλεργιογονικό μόνο με τη μορφή των ελεύθερων ιόντων νικελίου. Όταν ένα αντικείμενο από ανοξείδωτο ατσάλι ή άλλο μέταλλο που περιέχει νικέλιο έρχεται σε συνεχή επαφή με το δέρμα συμβαίνουν δύο διαδικασίες. Πρώτον, ο ιδρώτας προκαλεί μια απειροελάχιστη 
διάβρωση στο μέταλλο, απελευθερώνοντας ελεύθερα ιόντα νικελίου που έρχονται σε επαφή με το δέρμα. Δεύτερον, η συνεχής τριβή του μετάλλου με το δέρμα προκαλεί μηχανικό ερεθισμό που διευκολύνει την είσοδο του νικελίου στις βαθύτερες στιβάδες του δέρματος. Εκεί, το νικέλιο δρα ως απτίνη. Αυτό σημαίνει ότι συνδέεται με μια από τις φυσιολογικές πρωτεΐνες που βρίσκονται στο δέρμα, τροποποιώντας τη δομή της ελάχιστα. Ωστόσο, η τροποποίηση αυτή είναι ικανή να προκαλέσει την αναγνώριση της παραλλαγμένης πρωτεΐνης από τα αμυντικά κύτταρα του οργανισμού, σα να πρόκειται για κάποιον ξένο εισβολέα, και την κινητοποίηση μηχανισμών εξουδετέρωσής της. Αυτή η διαδικασία εξουδετέρωσης, που γίνεται σε επίπεδο κυττάρων, είναι ορατή στην επιφάνεια του δέρματος ως δερματίτιδα εξ επαφής. Το νικέλιο βρίσκεται σε κουμπιά και φερμουάρ ενδυμάτων όπως παντελόνια τζην, μεταλλικά εξαρτήματα από τιράντες και ζώνες, νομίσματα, ρολόγια, κοσμήματα (κυρίως τα «ψεύτικα» που αποτελούνται από κράματα μετάλλων) όπως βραχιόλια και σκουλαρίκια, υλικά body piercing, σκελετούς γυαλιών οράσεως κ.α.
2. Μίγμα αρωμάτων (fragrance mix)
Κάθε άρωμα μπορεί να είναι μίγμα 10 έως 500 συστατικών, άλλων συνθετικών και άλλων φυσικής προέλευσης. Τα μίγματα αρωμάτων χρησιμοποιούνται σε αρώματα, σαπούνια, καλλυντικά, after shave, απορρυπαντικά, σαμπουάν, υγρά καθαρισμού κ.α. Τα υλικά με μίγματα αρωμάτων είναι υπεύθυνα και για φωτοτοξικές ή φωτοαλλεργικές αντιδράσεις, που προκύπτουν μετά από χρήση του αρώματος και έκθεση στο ηλιακό φως.
3. Διχρωμικό κάλιο
Βρίσκεται στο υγρό τσιμέντο, σε δέρμα βαμμένο με χρώμιο, βιομηχανικές χημικές ουσίες, υλικά που έχουν υποστεί επιμετάλλωση με χρώμιο, σπίρτα, βαφές υφασμάτων, μελάνια εκτυπωτή, οδοντιατρικά εμφυτεύματα και φωτογραφικά φιλμ.
4. Φορμαλδεΰδη
Η φορμαλδεΰδη χρησιμοποιείται ως συντηρητικό και απολυμαντικό σε πολλά βιομηχανικά και οικιακά προϊόντα, όπως σε υγρά εμφάνισης φιλμ, κόλλες, μελάνια, χρώματα, υφάσματα, καλλυντικά και προϊόντα περιποίησης σώματος.
Άλλα, λιγότερα συχνά αλλεργιογόνα υπεύθυνα για αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα περιλαμβάνουν το κολοφώνιο (κολλητικές ταινίες, λευκοπλάστης, σαπούνια, κερί αποτρίχωσης, σκιές ματιών, μελάνι εκτυπωτή), τις αλκοόλες μαλλιού (ή αλλιώς λανολίνη, που βρίσκεται σε σαπούνια, σαμπουάν, κραγιόν, μάσκες προσώπου, αντηλιακά, γυαλιστικά παπουτσιών), το αντιβιοτικό νεομυκίνη (δερματικές κρέμες, ωτικές και οφθαλμικές σταγόνες), το PPD (p-phenylenediamine, σταθεροποιητικό του χρώματος σε βαφές μαλλιών) και τα παραβένια (paraben mix, συντηρητικό σε φάρμακα, καλλυντικά, τροφές, ποτά).
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Η διάγνωση της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής 
γίνεται με τη λήψη ιστορικού και τις επιδερμικές δοκιμασίες (patch tests) κατά τις οποίες ειδικά αυτοκόλλητα επιθέματα με την υπό εξέταση ουσία τοποθετούνται στην πλάτη του ασθενούς για 48 ώρες. Εν συνεχεία αφαιρούνται και η ανάπτυξη τοπικής αντίδρασης στο εκάστοτε υπεύθυνο αλλεργιογόνο ελέγχεται από τον αλλεργιολόγο 24 ώρες μετά την αποκόλληση.
Η θεραπεία περιλαμβάνει πρωταρχικά την αναγνώριση του υπεύθυνου αιτιολογικού παράγοντα, ώστε να δοθούν λεπτομερείς οδηγίες στον ασθενή για την αποφυγή επαφής με τα προϊόντα που τον περιέχουν. Για τη θεραπεία της οξείας φάσης της δερματίτιδας γίνεται χρήση τοπικών αλοιφών με στεροειδή (κορτιζόνη) και περιποίηση του δέρματος με ειδικά ενυδατικά σκευάσματα.
Πρόληψη
Είναι πολύ σημαντικό, κάθε νέο προϊόν που πρόκειται να χρησιμοποιήσουμε σε επαφή με το δέρμα μας, να το υποβάλλουμε σε μια δοκιμασία για να διαπιστώσουμε αν γίνεται καλά ανεκτό από τον οργανισμό. Για παράδειγμα, σε μια βαφή μαλλιών είναι χρήσιμο να προηγείται εφαρμογή της βαφής σε μικρή επιφάνεια του δέρματος (συνήθως προτιμάται η κλείδωση του αγκώνα) για 48 ώρες (χωρίς να βραχεί). Αν δεν προκληθεί αντίδραση στο σημείο επαφής, τότε το προϊόν είναι ασφαλές για κανονική χρήση. Αυτή η διαδικασία, αν και είναι σχετικά χρονοβόρα, μπορεί να μας προστατεύσει από τη χρήση κάποιου προϊόντος που θα προκαλέσει δερματίτιδα. Σε περίπτωση που αναπτυχθεί δερματίτιδα, η επιλογή κάποιου εναλλακτικού προϊόντος είναι αρκετά πολύπλοκη υπόθεση. Οι εταιρείες κατασκευής καλλυντικών πολύ συχνά αποφεύγουν να χρησιμοποιούν στα προϊόντα τους τις κυριότερες ουσίες που είναι γνωστές οτι προκαλούν αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής, και ονομάζουν τα προϊόντα αυτά “υποαλλεργικά”. Ωστόσο, επειδή οι ουσίες που προκαλούν δερματίτιδα είναι πολλές, κάθε “υποαλλεργικό” προϊόν δεν είναι απαραίτητα και ασφαλές για κάθε ασθενή με ιστορικό δερματίτιδας. Απαιτείται στενή συνεργασία με τον ειδικό αλλεργιολόγο, ο οποίος θα αναγνωρίσει το υπεύθυνο αλλεργιογόνο, θα δώσει συμβουλές για τα πιθανά προϊόντα που το περιέχουν και θα προτείνει ασφαλείς εναλλακτικές επιλογές.
