Allergikos
Η ατοπική δερματίτιδα (ή ατοπικό έκζεμα, όπως συχνά καλείται) αποτελεί μια χρόνια κνησμώδη φλεγμονώδη νόσο του δέρματος που ταλαιπωρεί παιδιά, αλλά και ενήλικες, παρουσιάζοντας μια χρόνια πορεία με υφέσεις και εξάρσεις. Αν και η πλειονότητα των περιπτώσεων αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με την αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων, την κατάλληλη δερμοκαλλυντική-ενυδατική περιποίηση και την ελεγχόμενη χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών, καθώς και τοπικών αναστολέων καλσινευρίνης, το οπλοστάσιο μας όσον αφορά τις τοπικές θεραπείες δε διαθέτει μέχρι στιγμής άλλα όπλα.
Στο πρόσφατο Αμερικανικό Συνέδριο Αλλεργιολογίας, Ασθματος και Κλινικής Ανοσολογίας (AAAAI 2016, Λος Άντζελες) παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα δύο νέων μελετών φάσης 3, στις οποίες χορηγήθηκε τοπικά ένα νέο μόριο, το crisaborole, το οποίο ανήκει σε μια καινούρια ομάδα μη-στεροειδών αντι-φλεγμονωδών φαρμάκων, τους αναστολείς της φωσφοδιεστερασης τύπου 4 (PDE4).
Χημική δομή του μορίου του crisaborole
Η φωσφοδιεστεράση τύπου 4 είναι η πιο συχνή εντοπιζόμενη φωσφοδιεστεράση των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος και αποτελεί ένα ένζυμο κλειδί στη διαδικασία της φλεγμονής. Οι ασθενείς που πάσχουν από φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως ατοπική δερματίτιδα ή άσθμα, παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα PDE4 όταν συγκρίνονται με φυσιολογικά άτομα. Με τη δράση της PDE4 υδρολύεται το κυκλικό AMP (cAMP, 3’-5’-κυκλική μονοφωσφορική αδενοσίνη) και η επαγόμενη μείωση των ενδοκυττάριων επιπέδων του cAMP αποτελεί ένα σήμα-κλειδί για την αύξηση διαφόρων προφλεγμονωδών κυτταροκινών, οι οποίες οδηγούν τελικά στην εκδήλωση της φλεγμονής. Πρακτικά δηλαδή η PDE4 αποτελεί ένα ένζυμο-διακόπτη για τον «καταρράκτη» της φλεγμονής που παρατηρείται στην παθογένεση της ατοπικής δερματίτιδας.
Στις δύο νέες μελέτες που παρουσιάστηκαν χορηγήθηκε ο νεός τοπικός αναστολεάς της PDE4 crisaborole σε ενήλικες και παιδιά άνω των δύο ετών με ήπια ή μέτρια ατοπική δερματίτιδα. Συμπεριλήφθησαν συνολικά 1540 άτομα εκ των οποίων τα 2/3 έλαβαν την πραγματική αγωγή με εφαρμογή του σκευάσματος δύο φορές τη μέρα και το υπόλοιπο ένα τρίτο έλαβε εικονικό φάρμακο (placebo), ώστε να μπορέσουν να γίνουν οι σχετικές συγκρίσεις. Οι ερευνητές εκτίμησαν σε κάθε ασθενή τη βαρύτητα του εκζεματος που παρουσίαζε χρησιμοποιώντας την εξαβάθμια κλίμακα ISGA (Investigator’s Static Global Assessment) πριν την έναρξη της αγωγής και μετά από 1 μήνα αγωγής. Και οι δύο μελέτες έδειξαν στατιστικά σημαντική βελτίωση της ατοπικής δερματίτιδας με τη χρήση του νεόυ μορίου, χωρίς την εμφάνιση σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών . Όσοι όμως το χρησιμοποίησαν ανέφεραν συχνότερα πόνο στις θέσεις εφαρμογής του σε σχέση με την ομάδα control (4.4% έναντι 1.2%).
Εφόσον τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν και από άλλες μελέτες ενδέχεται μέσα στα επόμενα χρόνια να έχουμε ένα νέο ασφαλές και αποτελεσματικό όπλο στην αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς τα τοπικά κορτικοστεροειδή έχουν περιορισμούς ως προς την ποσότητα, διάρκεια και τις θέσεις στις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν, λόγω της επαγόμενης ατροφίας του δέρματος, ειδικά σε σημεία με λεπτό δέρμα, όπως το πρόσωπο, οι μασχάλες και οι μηρωβουβωνικές πτυχές. Οι ανεπιθύμητες ενέργεις των κορτικοστεροειδών έχουν οδηγήσει (συχνά αδικαιολόγητα) στο στιγματισμό τους από ασθενείς και γονείς, που φοβούνται την επαναλαμβανόμενη χρήση τους. Ο θεωρητικός επίσης κίνδυνος από τους τοπικούς αναστολείς καλσινευρίνης για ανάπτυξη καρκίνου, ο οποίος όμως δεν έχει επιβεβαιωθεί σε καμία μελέτη, είχε ως αποτέλσμα την έκδοση ειδικής οδηγίας από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμακων (FDA), προκαλώντας σε κάποιες περιπτώσεις ανάλογη αδικαιολόγητη απροθυμία για τη χρήση τους. Η ύπαρξη μιας ασφαλούς και αποτελεσματικής εναλλακτικής θα βοηθήσει τους χειρισμούς των θεραπόντων ιατρών και θα βελτιώσει παράλληλα τη συμμόρφωση των ασθενών.
Θα απαιτηθούν φυσικά περισσότερες μελέτες και αρκετά χρόνια μέχρι να είναι διαθέσιμο το νέο σκεύασμα στους ασθενείς με ατοπική δερματίτιδα. Είναι πάντως ενθαρρυντικό το ότι η συνεχώς βελτιούμενη κατανόηση των μηχανισμών της παθοφυσιολογίας της ατοπικής δερματίτιδας μας ανοίγει νεους δρόμους για την ανάπτυξη φαρμάκων που δρουν στοχευμένα.
Πηγή: http://www.jacionline.org/article/S0091-6749%2815%2903044-4/fulltext
