ΕΡΓΑΛΕΙΑ / QUIZ

Οι αλλεργίες είναι πολυπαραγοντικά νοσήματα. Αυτό σημαίνει ότι το περιβάλλον
μαζί με το γενετικό υλικό καθορίζουν την πιθανότητα κάποιος να εκφράσει
αλλεργικές νόσους. Η ατοπική δερματίτιδα στη βρεφική και πρώτη παιδική ηλικία
αποτελεί «δείκτη» της περιβαλλοντικής επίδρασης. Ο δεύτερος βασικός παράγοντας
κινδύνου είναι το οικογενειακό ιστορικό, εκφράζοντας έτσι το γενετικό
υπόστρωμα.

Όλες οι μελέτες συγκλίνουν στο ότι η παλαιότερη πρακτική της καθυστέρησης εοσόδου των στερεών στη δίαιτα ενός παιδιού με ατοπική δερματίτιδα ή εν γένει προδιάθεση όχι μόνο δε μείωσε, αλλά αντίθετα αύξησε τα ποσοστά των τροφικών αλλεργιών.
Σε παιδιά με ατοπική δερματίτιδα, δεν υπάρχει λόγος να καθυστερήσουμε την εισαγωγή όλων των τροφικών ομάδων (π.χ. σιτηρά, αυγό, ψάρια) πέρα από τους πρώτους 6 μήνες της ζωής. H εξατομίκευση και η εκτίμηση από αλλεργιολόγο είναι αναγκαία για παιδιά με ΑΔ

Σύμφωνα με την επικρατούσα θεωρία της υγιεινής οι αλλεργίες οφείλονται εν πολλοίς στο ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δε μαθαίνει να στρέφεται σε παθογόνους παράγοντες, όπως τα μικρόβια, οι μύκητες και οι ιοί, αλλά σε αβλαβή στοιχεία του περιβάλλοντος όπως οι γύρεις, τα ακάρεα και τα επιθήλια των ζώων (αλλεργιογόνα). Σε αυτό συμβάλλει η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών, η απομάκρυνση από την επαρχία, η περιβαλλοντική μόλυνση και άλλα πολλά. Ιδιαίτερα η λήψη αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνεται μόνο μετά από ιατρική σύσταση.

Το κατσικίσιο γάλα είναι κατά 95% όμοιο με το αγελαδινό και επομένως η χρησιμοποίησή του σε “αλλεργικά παιδιά” όχι μόνο δεν οφελεί αλλά αντίθετα είναι δυνητικά επικίνδυνη.

Αντίθετα με το κατσικίσιο και το πρόβειο γάλα, αυτό της γαϊδούρας όπως και της καμήλας δεν είναι παρόμοιο με το αγελαδινό και επομένως, μετά από αλλεργιολογικό έλεγχο, ίσως και να μπορεί να αποτελεί στοιχείο υποαλλεργιογονικής δίαιτας σε πολλούς ασθενείς.

Το πιο κοινό αλλεργιογονικό στοιχείο των ψαριών είναι η πρωτεΐνη παρβαλβουμίνη. Η ποσότητά της όμως δεν είναι ίδια σε όλα τα ψάρια με αποτέλεσμα ο γαλέος να έχει ελάχιστη και επομένως να είναι υποαλλεργιογονικός. Επίσης η κονσερβοποίηση μειώνει την ποσότητα παρβαλβουμίνης στον τόνο και γι’αυτό ο τόνος σε κονσέρβα μπορεί να αποτελεί το πρώτο βήμα χορήγησης ψαριού σε αλλεργικούς ασθενείς υπό την καθοδήγηση του αλλεργιολόγου

Όσο λιγότερο θερμικά επεξεργασμένη είναι η πρωτεΐνη του αυγού, τόσο πιο επικίνδυνη είναι. Στο αυγολέμονο καταναλώνεται σχεδόν ωμή, στο βρασμένο αυγό βρίσκεται σε ενδιάμεση κατάσταση και στο ψημένο σε φαγητό σε φούρνο είναι για πολλούς αλλεργικούς ανεκτή. Πριν οποιαδήποτε κατανάλωση χρειάζεται, βέβαια, αλλεργιολογικός έλεγχος.

Αυτό αποτελεί συχνή παρανόηση. Οι φράουλες, τα πορτοκάλια, και οι σοκολάτες  σπάνια ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα στην κατεύθυνση της αλλεργίας. Αν μερικές φορές, και σε κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων, προκαλούν δερματικά εξανθήματα αυτό οφείλεται στο ότι το πορτοκάλι όντας όξινο ερεθίζει συχνά το δέρμα, ενώ οι φράουλες περιέχουν πολύ ισταμίνη που προκαλεί καντήλες. Αυτό σημαίνει ότι κατά κανόνα σε μικρότερες ποσότητες μπορούν να καταναλώνονται απρόσκοπτα.

Τα δερματικά τεστ και οι εξετάσεις αίματος (RAST) αποτελούν δείκτη ευαισθητοποίησης του οργανισμού και μόνο, δηλαδή υποδηλώνουν ότι αυτός δημιουργεί αντισώματα όταν έρχεται σε επαφή με τα αντίστοιχα αλλεργιογόνα. Αν αυτά τα αντισώματα είναι σημαντικά (προκαλούν δηλαδή και αλλεργία) εξαρτάται από πολλούς παράγοντες – η κλινική εικόνα του κάθε ασθενούς παίζει τον καθοριστικό ρόλο. Επομένως ευαισθητοποίηση δε σημαίνει και αλλεργία!

Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, η γύρη του πεύκου δεν είναι ιδιαίτερα αλλεργιογονική. Αυτό ο φείλεται στο ότι ο κόκκος γύρης του πεύκου είναι αναλογικά πολύ μεγάλος και δε μπορεί να εισπνευσθεί αλλά κατακρατάται στη μύτη. Τα συμπτώματα που παρατηρούνται οφείλονται σε άλλα φυτά που ανθίζουν παράλληλα με τα πεύκα στην Ελλάδα όπως τα αγρωστώδη, η παριετάρια και η ελιά και των οποίων οι γύρεις ειναι μικροσκοπικές και αόρατες με γυμνό μάτι.

Όλοι γνωρίζουμε τις φωλιές που δημιουργούν οι κάμπιες και σαν τσαμπιά κρέμονται από τα πεύκα. Τα τριχίδια που έχουν στη ράχη τους αν τα δει κανείς σε μικροσκόπιο μοιάζουν με καμάκι που με τον αέρα πετάει και καρφώνεται στα εκτεθειμένα μέρη. Η αντίδραση δεν είναι συνήθως αλλεργικής φύσης αλλά αποτέλεσμα τοπικού ερεθισμού, αντιμετωπίζεται ωστόσο και με τα συνήθη αντιισταμινικά.

Η αναφυλαξία είναι πολυοργανική, συστηματική αντίδραση. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται συμπτώματα από παραπάνω από ένα συστήματα για να χαρακτηρισθεί ως αναφυλαξία. Συνήθως εκτός του δέρματος, παρατηρούνται συμπτώματα από το αναπνευστικό όπως βήχας, καταρροή, σφίξιμο στο λαιμό ή και δύσπνοια, από το γαστρεντερικό όπως έμετοι και κοιλιακός πόνος ή το κυκλοφορικό όπως ζάλη, λιποθυμία κ.ά. Αν τα συμπτώματα περιορίζονται στο δέρμα τότε δεν πρόκειται για αναφυλαξία αλλά για οξεία κνίδωση που είναι σαφώς ηπιότερη.

Η θεραπεία του αλλεργικού (αναφυλακτικού) shock πρωτίστως εμπεριέχει την ένεση αδρεναλίνης. Αυτή συνήθως χορηγείται ως αυτοενιέμενη ένεση που παρέχει ευκολία, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Η χορήγηση κορτιζόνης ακολουθεί τη χορήγηση αδρεναλίνης σύμφωνα κάθε φορά με τις οδηγίες του ιατρού.

Τα υμενόπτερα έντομα προκαλούν συχνά αλλεργικές αντιδράσεις. Σε αυτά ανήκουν οι μέλισσες και η οικογένεια της σφήκας. Στις σφήκες δύο είναι τα μεγαλύτερου (αλλεργιολογικού) ενδιαφέροντος είδη, η σφήκα η κοινή και ο πολίστας (μικρότερη σφήκα που φτιάχνει «χάρτινες» φωλιές σε σοφίτες, υπόγεια κ.λπ.). Οι μέλισσες προκαλούν συχνότερα αναφυλαξία σε σχέση με τις σφήκες κυρίως λόγω συχνότερων τσιμπημάτων στον Ελλαδικό χώρο.

Χαρακτηριστικό των αλλεργικών νοσημάτων είναι το απρόοπτο της εμφάνισής τους. Επομένως παρά την παλαιότερα ανοχή σε κάποιο νυγμό, οποτεδήποτε μπορεί να προκύψει αλλεργική αντίδραση

Το τσίμπημα των κουνουπιών είναι σχεδόν απίθανο να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση. Αυτό που παρατηρείται συχνά, όμως, είναι σε άτομα με δερμογραφισμό ή «δερματική ευαισθησία», τα τσιμπήματα των κουνουπιών να προκαλούν μεγάλες τοπικές  αντιδράσεις. Σπάνια
παρατηρείται καθυστερημένη εμφάνιση φυσαλίδων, οιδήματος και εκχυμώσεων στο σημείο του τσιμπήματος (Skeeter syndrome)

Το άσθμα είναι μια χρόνια νόσος που χαρακτηρίζεται από παροδική στένωση των αεροφόρων οδών. Τα κυριότερα αίτια που την προκαλούν είναι οι ιώσεις, τα αλλεργιογόνα, ερεθιστικοί παράγοντες και η άσκηση, είτε από μόνα τους, είτε σε συνδυασμό. Το άσθμα από άσκηση είναι συχνότερο σε ξηρά και κρύα περιβάλλοντα (π.χ. σκι).

Οι παράγοντες αυτοί δρουν ερεθιστικά και προκαλέσουν συμπτώματα που μοιάζουν με αλλεργικά (όπως ρινική καταρροή, κνησμό ή βήχα και σφύριγμα από τους πνεύμονες) σε οποιονδήποτε ενήλικα ή παιδί. Αν όμως παράλληλα το άτομο αυτό έχει και αλλεργία τότε η πιθανότητα να εμφανίσει συμπτώματα παρουσία αυτών των παραγόντων είναι πολύ μεγαλύτερη. Αυτό ονομάζεται ρινική ή βρογχική υπεραντιδραστικότητα.

Κατά κανόνα, οι αμιγώς αλλεργικές φαρμακευτικές αντιδράσεις συμβαίνουν αμέσως μετά την πρώτη δόση της φαρμακευτικής αγωγής και σε διάστημα λιγότερο της μιας ώρας. Αυτές είναι δυνητικά επικίνδυνες και επιβάλλουν την αποφυγή περαιτέρω λήψης του φαρμάκου και ίσως των συγγενικών του. Αντίθετα, δερματικές (συνήθως) αντιδράσεις που εμφανίζονται 7-10 ημέρες μετά την έναρξη της αγωγής (η και μετά το τέλος της) οφείλονται κυρίως στη λοίμωξη για την οποία χορηγήθηκαν και όχι αμιγώς στο φάρμακο. Σαφώς υπάρχουν εξαιρέσεις και γι’αυτό χρειάζεται απαραίτητα αλλεργιολογικός έλεγχος.

Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% των ασθενών με αλλεργικό άσθμα πάσχουν ταυτόχρονα και από αλλεργική ρινίτιδα. Επομένως, η μη αντιμετώπισή της είναι λάθος και πολλές φορές οδηγεί σε υπερβολική αγωγή για τους πνεύμονες. Μόνο η ταυτόχρονη αντιμετώπιση και των δύο καταστάσεων έχει τα μεγαλύτερα οφέλη για τους ασθενείς.

Υπάρχει αιτιολογική, ριζική θεραπεία των αλλεργιών και ονομάζεται ειδική ανοσοθεραπεία. Με την προσέγγιση αυτή, το ανοσοποιητικό σύστημα εκπαιδεύεται στην αναγνώριση των αλλεργιογόνων και παράγει αντισώματα. Έτσι, παρά την έκθεση του ασθενή στα αλλεργιογόνα που παλαιότερα προκαλούσαν συμπτώματα, ο οργανισμός είναι θωρακισμένος. Τονίζεται ότι η ειδική ανοσοθεραπεία δεν έχει οποιαδήποτε σχέση με ομοιοπαθητική ή άλλες ανάλογες  προσεγγίσεις.