ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τα τατουάζ είναι συχνά και χρησιμοποιούνται εκτεταμένα στο χώρο της αισθητικής και κοσμετολογίας. Σπάνια όμως μπορεί να έχουν τραυματικό χαρακτήρα. Στο άρθρο αυτό αναλύεται συστηματικά η βιβλιογραφία ως προς τις διαφορετικές υποκατηγορίες των αντιδράσεων στην κόκκινη χρωστική των tattoos οι οποίες είναι: τα λειχηνοειδή, η δερματίτιδα, τα κοκκιώματα, τα ψευδολεμφώματα και διάφορα άλλα. Αναλύονται επίσης οι θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν. Η δερματίτιδα και τα λειχηνοειδή είναι οι πιο συχνές αντιδράσεις, ενώ το laser αποτελεί την πιο επιτυχημένη θεραπευτική αντιμετώπιση.

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα τατουάζ είναι πολύ δημοφιλή στην κοινωνία μας σήμερα, με τον επιπολασμό τους να ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, την εθνικότητα και τα δημογραφικά στοιχεία, με το ποσοστό αυτό να εκτιμάται γύρω στο 5-40% στους ενήλικες [1]. Τα τατουάζ διακρίνονται σε τραυματικά, αισθητικά και διακοσμητικά. Η εφαρμογή τους γίνεται από επαγγελματίες ή/και από ερασιτέχνες [2].

Οι επιπλοκές των τατουάζ χωρίζονται σε δερματικές και συστηματικές και επηρρεάζουν την ποιότητα ζωής [3]. Οι δερματικές αντιδράσεις είναι είτε άμεσες ή επιβραδυνόμενες. Παρόλο που δεν υπάρχει παγκοσμίως αποδεκτή ταξινόμηση, οι αντιδράσεις ταξινομούνται σύμφωνα με τα κλινικά και ιστολογικά τους χαρακτηριστικά με μικρή αλληλοεπικάλυψη [4]. Παραδείγματα επιβραδυνόμενων αντιδράσεων είναι η αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα, η κοκκιωματώδης δερματίτιδα, η λειχηνοειδής δερματίτιδα και οι ψευδολεμφωματώδεις αντιδράσεις [4,5].

 

ΜΕΘΟΔΟΣ

Η βιβλιογραφική ανασκόπηση των αντιδράσεων στην κόκκινη χρωστική των τατουάζ με βάση την ταξινόμησή τους και τη θεραπεία τους διενεργήθηκε το Νοέμβριο του 2015. Η διερεύνηση στο Pubmed και το Google διεξήχθη με τους όρους: ‘κόκκινα τατουάζ’, ‘αντίδραση’, ‘αλλεργική’ και ‘θεραπεία’. Τα άρθρα επιλέχθησαν με βάση τη συνάφειά τους με τις αντιδράσεις στην κόκκινη χρωστική. Το άρθρο αυτό βασίζεται αποκλειστικά και μόνο σε αναδρομικές μελέτες.

Τα είδη των κόκκινων χρωστικών στα τατουάζ

Οι χρωστικές μπορεί να είναι οργανικές ή ανόργανες ουσίες. Στις ανόργανες ανήκουν ο υδράργυρος, το σεληνίδιο του καδμίου και το χώμα σιένης (ferric hydrate) [6]. Οι οργανικές χρωστικές είναι το σανδαλόξυλο και το brazilwood (Casalpinia echinate) και είναι και οι δύο φυτικές χρωστικές [7,8].

Η κόκκινη χρωστική μπορεί επίσης να προέλθει από το κιννάβαρι (παράγωγο του υδράργυρου) και είναι αυτό που ενοχοποιείται για τις κυτταρομεσολαβούμενες αντιδράσεις υπερευαισθησίας [9]. Ο υδράργυρος στα κόκκινα τατουάζ φαίνεται ότι προκαλεί λειχηνοειδείς αντιδράσεις [10] και σπανιότερα εκτεταμένη ψευδο-επιθηλιωματώδη υπερπλασία[11].

Οι κόκκινες χρωστικές των τατουάζ φαίνεται να περιέχουν τοξικά μέταλλα, που προδιαθέτουν το δέρμα σε συχνότερες ανεπιθύμητες αντιδράσεις, όπως λειχηνοειδή και αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα [8,12,13]. Σε μία μελέτη των Swoden et al. αναλύθηκε η χημική σύνθεση των κόκκινων χρωστικών σε 18 ασθενείς που εμφάνισαν δερματικές αντιδράσεις τα ουσίες που προκαλούν δερματική φλεγμονή [8].

Σε μία μελέτη που διενεργήθηκαν  τατουάζ σε δέρμα χοίρων και ανθρώπων με την κόκκινη χρωστική 22 ( συχνά χρησιμοποιούμενη και φαινομενικά ακίνδυνη ). Οι συγγραφείς στη συνέχεια απομόνωσαν τη χρωστική και εκτίμησαν τη συγκέντρωσή της στο δέρμα και βρήκαν πολύ υψηλές συγκεντρώσεις ( κατά μέσο όρο 2.53mg/cm), γεγονός που υποστηρίζει την αυξημένη επίπτωση των επιπλοκών στα τατουάζ που περιέχουν κόκκινη χρωστική [14].

Μία ακόμα μελέτη ανασκόπησε τα ιστολογικά μοτίβα βιοψιών δέρματος από 19 ασθενείς με αντιδράσεις στην κόκκινη χρωστική των τατουάζ. Το 78% των δειγμάτων κατέδειξε δερματίτιδα με υπεροχή Τ-λεμφοκυττάρων και κυττάρων Langerhans, γεγονός που επιβεβαιώνει την παρουσία αλλεργικής φλεγμονής [15].

ΜΟΤΙΒΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΗ ΧΡΩΣΤΙΚΗ:

Δερματίτιδα

Οι εξεματοιδείς αντιδράσεις στα κόκκινα τατουάζ, μαζί με τα λειχηνοειδή, είναι το πιο συχνό είδος αντιδράσεων που παρατηρούνται, με αυτές να είναι είτε η αλλεργική εξ’επαφής δερματίτιδα είτε η φωτοαλλεργική δερματίτιδα[16]. Οι φωτο-αλλεργικές αντιδράσεις πιο συχνά εμφανίζονται δευτερευόντως στο κάδμιο που περιέχεται στην κόκκινη χρωστική [17]ενώ η προστασία του δέρματος από την υπέρυθρη ακτινοβολία έχει δείξει ότι αποτελεί προστατευτικό παράγοντα [18]. Μια μελέτη στην Δανία έδειξε ότι περίπου οι μισοί λουόμενοι που εκτίθονται στην ηλιακή ακτινοβολία με κόκκινα ή μαύρα τατουάζ συγκεκριμένα, υπέφεραν από φωτο-αλλεργικές αντιδράσεις. Έτσι υπέθεσαν, ότι οι χημικά αντιδραστικές χημικές ουσίες που περιέχουν οξυγόνο (ROS) μπορεί να παίζουν ρόλο στην εμφάνιση δερματίτιδας στους παραπάνω ασθενείς[19].

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη πραγματοποίησε επιδερμικές δοκιμασίες (patch test) σε 90 ασθενείς που εμφάνισαν αντιδράσεις στα τατουάζ μέσα σε περίοδο τεσσάρων (4) χρόνων. Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι αντιδράσεις στα κόκκινα τατουάζ δεν προδιαθέτουν τους ασθενείς σε μία θετική επιδερμική δοκιμασία στα κοινά αλλεργιογόνα. Υπέθεσαν ότι το αλλεργικό αποτέλεσμα οφείλεται στην απτινοποίηση, που πιθανόν οφείλονται στη “φωτοχημικό διάσπαση των κόκκινων  αζωχρωστικών ουσιών”[20]. Για να ενισχύσουν την υπόθεση ότι οι επιδερμικές δοκιμασίες δεν συνδέονται με τις αντιδράσεις στην κόκκινη χρωστική των τατουάζ , οι ερευνητές πρότειναν επίσης ότι οι επιδερμικές δοκιμασίες πριν την αφαίρεση τατουάζ με laser ήταν αρνητικές στον υδράργυρο στις 48 και 96 ώρες [21]. Οι ακριβείς μηχανισμοί πίσω από τις εκζεματικές αντιδράσεις που παρατηρήθηκαν στα κόκκινα τατουάζ απαιτούν περαιτέρω έρευνα διότι δεν υπάρχουν ακριβείς αποδείξεις μέχρι σήμερα.

 

Λειχηνοειδή

Το 1978 ήταν η πρώτη φορά που ενοχοποιήθηκαν τα τατουάζ για πρόκληση εντοπισμένης αντιγονικής διέγερσης που μπορεί να οδηγήσει σε λειχηνοειδή αντίδραση [22]. Οι λειχηνοειδείς αντιδράσεις στις κόκκινες οργανικές χρωστικές φαίνεται να εξηγούνται από μία κυτταροτοξική φλεγμονώδη απάντηση στον ιστό [12] που προκαλείται από επιβραδυνόμενη κυτταρική υπερευαισθησία στα σωματίδια του μετάλλου[24].

Τα δεδομένα της βιβλιογραφίας είναι αντικρουόμενα ως προς το αν η δερματίτιδα ή τα λειχηνοειδή [25] είναι πιο συχνά. Φαίνεται πως τα λειχηνοειδή σχετίζονται πιο συχνά με την κόκκινη χρωστική και ειδικά του υδράργυρου[26].

 

Ψευδολεμφώματα

Τα ψευδολεμφώματα είναι ιστολογικός όρος και αποτελεί αντίδραση στα τατουάζ που διαφοροποιείται ιστολογικά από τα κακοήθη Τ και Β-κυτταρικά λεμφώματα. Στα ψευδολεμφώματα η λεμφοϋπερπλαστική διαδικασία είναι καλοήθης[27]. Η κλινική εικόνα είναι μία κνησμώδης πλάκα μέσα στο τατουάζ, που συχνά παρερμηνεύεται ως λέμφωμα, αλλά η διαφορική διάγνωση βασίζεται στην πολυκλωνική φύση των λεμφοκυττάρων, που τεκμηριώνεται με τη βοήθεια ηλεκτρονικού μικροσκοπίου, ανοσοϊστοχημείας και μοριακής βιολογίας[28].

Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ένας 35 χρινών άνδρας που εμφάνισε διηθημένα οζίδια μέσα στην περιοχή της κόκκινης χρωστικής του τατουάζ 2 μήνες μετά την εφαρμογή του, ενώ σε ένα άλλο άρθρο αναφέρεται μία ψευδολεμφωματώδης αλλεργική ανοσολογική αντίδραση 6 μήνες μετά τη διενέργεια του τατουάζ[30].

 

Κοκκιώματα 

Παρομοίως με τα λειχηνοειδή, οι κοκκιωματώδεις αντιδράσεις φαίνεται να οφείλονται σε επιβραδυνόμενη αντίδραση υπερευαοισθησίας στην κόκκινη χρωστική[31].

Σε μία μελέτη αναφέρεται κοκκιωματώδης αντίδραση στην κόκκινη χρωστική σε 4 πολύχρωμα τατουάζ και είναι ενδιαφέρουσα η παρατήρηση ότι μία μόνο από τις βλάβες περιέχει τον υδράργυρο που φαίνεται να προκαλεί πιο συχνά αντιδράσεις.

Η αλλοπουρινόλη έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιμη στη θεραπεία των κοκκιωμάτων από τα κόκκινα τατουάζ και φαίνεται να βελτιώνει τα συμπτώματα σε διάστημα 6 μηνών, ενώ αυτά υποτροπ[ιάζουν με τη διακοπή της θεραπείας[32].

 

Άλλες αντιδράσεις

 Εκτός από τη δερματίτιδα και τα λειχηνοειδή που είναι οι συχνότερες αντιδράσεις υπάρχουν αναφορές για πολύ σπάνιες μορφές αντίδρασης στην κόκκινη χρωστική, όπως το γαγγραινώδες πυόδερμα και το δακτυλιοειδές κοκκίωμα[33]. Υπάρχουν επίσης αναφορές συστηματικής σαρκοείδωσης που η πρώτη της εκδήλωση ήταν η κοκκιωματώδης βλάβη του τατουάζ [35-38]. Παραμένει όμως αίνιγμα αν ο σχηματισμός σαρκοειδούς είναι τοπική αντίδραση στο τατουάζ ή αποτελεί σύμπτωμα συστηματικής νόσου. Προτείνεται πάντως από τους συγγραφείς ότι στην περίπτωση σχηματισμού σαρκοειδούς στο τατουάζ πρέπει να διενεργείται έλεγχος για συστηματική σαρκοείδωση.[35]

Τέλος, υπάρχουν αναφορές για εν τω βάθει λοιμώξεις στην περιοχή των τατουάζ, όπως λέπρα, σύφιλη, φυματίωση και Mycobacter chelonae [40,41].

Table 1

Clinico-pathological patterns of red tattoo reactions

Skin reaction	Histology
Allergic contact dermatitis	Acanthosis, spongiosis, perivascular lymphocytic inflammatory infiltrate
Lichenoid dermatoses	Acanthosis and thickening of the stratum corneum
Granulomatous	Giant cell positive or negative
Pseudolmphomatous	T- or B-cell lymphoma equivalent
Pseudoepitheliomatous hyperplasia	Reactive changes: similar to SCC and keratoacanthoma
	Irregular acanthosis
	Low mitotic activity

 

 

 

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΧΡΩΣΤΙΚΕΣ

 Πολλές θεραπευτικές επιλογές για τις αντιδράσεις στην κόκκινη χρωστική των τατουάζ έχουν δοκιμαστεί με πολύ μικρή βιβλιογραφική τεκμηρίωση της χρήσης τους. Ιατρικές θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν την χρήση της αλλοπουρινόλης, καθώς και την τοπική αλλά και εσωτερική χορήγηση κορτικοστεροειδών (έγχυση στις βλάβες) [21], όπως επίσης και δευτερεύοντα μέτρα όπως ηλιοπροστασία και αντιβιοτικά [18,32,42,43]. Η θεραπεία με laser έχει καταδειχθεί αποτελεσματική με τα Q-switched Nd:YAG και  με τα Erbium :YAG lasers [21,44]. Οι Anthony και Harland κατέδειξαν επιτυχή την θεραπεία με laser σε επτά ασθενείς σε μία ανοιχτή μη τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη [21] και ο De Argila παρουσίασε ένα επιτυχές αποτέλεσμα σε μια περίπτωση μιας λειχηνοειδούς αντίδρασης σε τατουάζ με πέντε συνεδρίες erbium:YAG laser.

CO₂ laser επίσης χρησιμοποιήθηκε. Οι Kyanko et al. θεράπευσαν δύο περιπτώσεις δερματίτιδας από κόκκινη χρωστική ανθεκτικές στη θεραπεία με κορτικοστεροειδή με CO₂ laser [45]. Madan βρήκε ότι το CO₂ laser ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο σε κοκκιωματώδη βλάβη από κόκκινη χρωστική τατουάζ ομοίως ανθεκτικής σε στεροειδή. Είναι αξιοσημείωτο ότι το CO₂ laser φαίνεται να διεγείρει την επέκταση της εντοπισμένης δερματίτιδας από τατουάζ.

Τέλος, υπάρχει η θεραπευτική επιλογή της χειρουργικής αφαίρεσης, η οποία εξαρτάται από την έκταση της βλάβης και από το μέγεθος του τατουάζ. Οι εκζεματικές βλάβες θεραπεύονται επιτυχώς με εκτομή και συνοδό έγχυση χαμηλής δόσης κορτικοστεροειδών.[43].

 

ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΦΑΙΡΕΣΗΣ ΤΑΤΟΥΑΖ

Η αφαίρεση των τατουάζ σα μέθοδος χρονολογείται από τη ρωμαϊκή εποχή, όταν οι αφυδατωμένες ισπανικές μύγες χρησιμοποιούνταν για να προκαλέσουν δερματική φλεγμονή μέσω των κανθαριδών[48]. Σήμερα, το laser είναι η gold standard μέθοδος αφαίρεσης όλων των τύπων τατουάζ: επαγγελματικά, καλλωπιστικά ή και τραυματικά[49]. Η στοχευμένη φωτοθερμόλυση φαίνεται να προκαλεί κλασματική διάσπαση της χρωστικής στους γύρω ιστούς, με σκοπό την απομάκρυνση των κλασμάτων από τα μακροφάγα και την επακόλουθη απομάκρυνση της χρωστικής από το τατουάζ[22]. Παρόλο που η θεραπεία είναι εξαιρετικά ασφαλής υπάρχουν δυνητικά δύο όψιμες επιπλοκές, όπως ο αποχρωματισμός και οι εκδορές τοπικά[50].

Υπάρχουν αναφορές πρόκλησης αλλεργικών αντιδράσεων από την αφαίρεση με laser. Αυτό φαίνεται να οφείλεται στην πρόκληση ανοσολογικής απάντησης από τη διάχυση της χρωστικής στους ιστούς. Η πιθανή εκδήλωση αναφυλακτικής αντίδρασης δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη χρήση του laser στην αφαίρεση των τατουάζ[21].

 

 

 

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

 Η μελέτη μας εντόπισε 18 άρθρα, η πλειοψηφία των οποίων ήταν μελέτες περιστατικών. Υπήρξε μια ανοιχτή μη τυχαιοποιημένη μελέτη που αφορούσε τις λειχηνοειδείς αντιδράσεις των τατουάζ και οι υπόλοιπες ήταν όλες μελέτες περιστατικών (Πίνακας 2).

Συνολικά 139 ασθενείς συμπεριλήφθηκαν στις μελέτες. Οι αντιδράσεις στην κόκκινη χρωστική του τατουάζ που περιγράφηκαν και αντιμετωπίστηκαν περιλαμβάνουν τη δερματίτιδα (τέσσερις μελέτες περιστατικών, συνολικά n=23), τις λειχηνοειδείς αντιδράσεις (τέσσερις μελέτες περιστατικών και μία ανοιχτή μη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη, συνολικά n=11), τα κοκκιώματα (τρεις μελέτες περιστατικών, n=6)

και το ψευδολέμφωμα (δύο μελέτες περιστατικών, συνολικά n=2). Διάφορες μελέτες συμπεριέλαβαν μια μεμονωμένη περίπτωση γαγγραινώδους πυοδέρματος (n=1), μία μελέτη περιστατικού που αφορά την αλλαγή του χρώματος μετά τη θεραπεία με laser[περιλαμβάνοντας Q-switched Ruby, Q-switched Nd:YAG και pulsed green dye(510nml asers) (n=5)], μία περίπτωση επιτυχούς αφαίρεσης της κόκκινης χρωστικής σε τατουάζ προσώπου με CO₂ laser(n=1) και μια μεγάλη μελέτη (n=90), η οποία επανεξέτασε τα αποτελέσματα επιδερμικών δοκιμασιών (patch testing) σε ασθενείς με αντιδράσεις στις κόκκινες χρωστικές του τατουάζ.

Από τις μελέτες που επανεξέτασαν τα αποτελέσματα αντιμετώπισης, δύο αντιμετωπίστηκαν με CO₂ laser, τέσσερις με Q-switched Nd:YAG, με Er:YAG, μία με αλλοπουρινόλη, μία με δερματικό μόσχευμα μερικού πάχος και μία με χειρουργική εκτομή.

Table 2

Reported studies on red tattoo reactions

Study	Red tattoo reaction	Aim	No. of patients, N	Findings
Kyanko et al. [45]	Dermatitis	Case study	2	CO2 laser successfully treated erythema and pruritus in red tattoo dermatitis
England et al. [54]	Dermatitis	Case study	1	Nd:YAG laser-induced allergic reaction in tattoo removal
Jager and Jappe [55]	Dermatitis	Case study on nickel allergy	1	Red tattoo dermatitis responds to topical steroids
Hogsberg et al. [15]	Dermatitis	Review of histological pattern of skin biopsies in red tattoo reactions	19	78% of biopsies demonstrated dermatitis with T lymphocytes and Langerhans cell infiltration
Cruz et al. [7]	Granulomatous	Case study	4	Only 1 in 4 of red pigment granulomatous lesions contained mercury
Sweeney et al. [31]	Granulomatous	Case study	1	Granuloma annulare post red tattoo
Godinho et al. [32]	Granulomatous	Case study	1	Successful treatment with 6-month course of allopurinol
Bouchy et al. [29]	Pseudolymphoma	Case study showing 2-month delayed reaction	1	35-year-old male developed a 2-month delayed pseudolymphoma in red areas of tattoo
Jaehn et al. [30]	Pseudolymphoma	Case study	1	6-month delayed pseudolymphoma in tattoo, successfully treated with split thickness skin graft
Litvinov and Sasseville [33]	Pyoderma gangrenosum	Case study	1	Triggered by red tattoo dye
Taaffe et al. [22]	Lichenoid	Case study of laser treatment	1	Successful treatment with 8 sessions of Q-switched ND:YAG laser
Biro and Klein [43]	Lichenoid	Case study of steroid treatment	1	Cinnabar tattoo developed eczematous reaction 9 years post tattoo. Treated successfully with excision and 3-month low-dose topical steroids
Dang et al. [42]	Lichenoid	Case study of steroid treatment	1	Successful halobetasol ointment treatment for lichenoid in red pigment areas of tattoo

 

 

 

 

 

 

ΣΥΖΗΤΗΣΗ

 Τα τατουάζ είναι πολύ δημοφιλή τα τελευταία χρόνια και είναι πιθανό οι αντιδράσεις στις χρωστικές των τατουάζ να συνεχίσουν να αναπτύσσονται σε διάφορες μορφές. Η κόκκινη χρωστική είναι η πιο κοινή αιτία αντιδράσεων στα τατουάζ και μπορεί να παρουσιαστεί σε διάφορες κλινικές και ιστολογικές παραλλαγές, με αυτές της δερματίτιδας και των λειχηνοειδών να είναι οι πιο συχνές. Η βιβλιογραφία σε αντιδράσεις των τατουάζ, στην ταξινόμηση και στην αντιμετώπισή τους δεν έχει εξαντληθεί. Η υψηλή επίπτωση των αντιδράσεων στην κόκκινη χρωστική των τατουάζ αποδίδεται στα τοξικά μέταλλα που συχνά βρίσκονται μέσα στην χρωστική. Επιπλέον, δεν υπάρχει έλεγχος ποιότητας ιδιαίτερα στα τατουάζ που χρησιμοποιούν ανόργανη κιννάβαρι, αν και πρέπει να επισημανθεί ότι ένα πιο ασφαλές αποτέλεσμα μπορεί να έχουν τα συνθετικά τατουάζ [21]. Έχει αναφερθεί ότι κάποια μελάνια έχουν ληφθεί από την βιομηχανία ρούχων (κόκκινες βαφές για ρούχα) και ότι μπορεί κάποιες παρτίδες να έχουν επιμολυνθεί με κάποιο τρόπο.

Μία μελέτη ανέλυσε την αποσύνθεση των χρωστικών του τατουάζ χρησιμοποιώντας υγρή χρωματογραφία και φασματομετρία μάζας και διαπιστώθηκε ότι τα laserδιέσπασαν τις χρωστικές για να παράξουν 2-μεθυλ-5-νιτροανιλίνη, 2-5-διχλωροανιλίνη και 4-νιτρο-τολουλένιο. Αυτές οι ουσίες είναι όχι μόνο τοξικές αλλά πιθανολογείται ότι είναι και καρκινογόνα [52,53], υπόθεση που συμβάλλει στην υψηλή επίπτωση των ανεπιθύμητων αντιδράσεων των κόκκινων χρωστικών των τατουάζ.

Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι ενώ η υπόθεση ότι η θεραπεία των αντιδράσεων στις χρωστικές των τατουάζ με laser μπορεί να οδηγήσει σε αναφυλαξία (9), έχει αποδειχθεί εξαιρετικά επιτυχημένη στην αντιμετώπιση των λειχηνοειδών αντιδράσεων σε επτά ασθενείς σε μια μελέτες περιστατικών [21]. Επίσης, υπάρχουν υποσχόμενα αποτελέσματα με τα Q-switched Nd:YAG lasers και Er:YAG, καθώς και με τα CO₂ laser [45]. Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι μια αναφυλακτική αντίδραση τύπου 1 είναι απίθανο να συμβεί συγχρόνως με αντιδράσεις τύπου 3 και 4 που εκδηλώνονται με τις κόκκινες χρωστικές.

 Ένα ακόμα σημαντικό σημείο για τους κλινικούς ιατρούς είναι να αναγνωρίσουν ότι οι επιδερμικές δοκιμασίες δεν ανταποκρίνονται στο αποτέλεσμα των αντιδράσεων των τατουάζ. Όλες οι επιδερμικές δοκιμασίες των Anthony και Harland ήταν αρνητικές παρόλο που οι ασθενείς έκαναν αντίδραση στις χρωστικές των τατουάζ [21], γεγονός που παραπέμπει σε παράλειψη του βήματος της επιδερμικής δοκιμασίας κατά την κλινική αξιολόγηση.

 Η τεκμηρίωση ολόκληρης της βιβλιογραφικής έρευνας, παρότι διαφωτιστική, βασίζεται σε πολύ μικρό αριθμό μελετών περιστατικών, συνεπώς μεγαλύτερες και περισσότερες μελέτες απαιτούνται για να ενισχυθούν αυτά τα ενθαρρυντικά αποτέλεσματα.

 

 

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

 Η ανασκόπηση αυτή αναλύει τις διαφορετικές υποκατηγορίες των αντιδράσεων στις κόκκινες χρωστικές των τατουάζ, που περιλαμβάνουν τις λειχηνοειδείς αντιδράσεις, τη δερματίτιδα, τα κοκκιώματα, το ψευδολέμφωμα και άλλες αντιδράσεις. Η δερματίτιδα και οι λειχηνοειδείς αντιδράσεις φαίνεται να είναι ο πιο συχνός υπότυπος  αντίδρασης  στις κόκκινες χρωστικές, ενώ σε ό,τι αφορά στις διάφορες μεθόδους αντιμετώπισης που εφαρμόζονται, φαίνεται πως η παρέμβαση με laser έχει θετικά αποτελέσματα σε αντίθεση με την υπόθεση ότι υπάρχει κίνδυνος αναφυλακτικής αντίδρασης κατά την  χρήση τους  στη θεραπεία αυτών των αντιδράσεων.

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Laumann AE. History and epidemiology of tattoos and piercings. Legislation in the United States. In: Dermatologic Complications with Body Art, 2009, p. 1–11.
2. Goldstein N. Tattoos defined. Clin Dermatol. 2007;25(4):417–420. doi: 10.1016/j.clindermatol.2007.05.015. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
3. Hutton Carlsen K, Serup J. Patients with tattoo reactions have reduced quality of life and suffer from itch. Skin Res Technol. 2015;21(1):101–107. doi: 10.1111/srt.12164. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
4. Mataix J, Silvestre JF. Cutaneous adverse reactions to tattoos and piercings. Actas Dermo Sifiliográficas Engl Ed. 2009;100(8):643–656. [PubMed] [Google Scholar]
5. Jacob CI. Tattoo-associated dermatoses: a case report and review of the literature. Dermatol Surg. 2002;28(10):962–965. [PubMed] [Google Scholar]
6. Lubeck G, Epstein E. Complications of tattooing. Calif Med. 1952;76(2):83–85. [PMC free article][PubMed] [Google Scholar]
7. Cruz FAM, Lage D, Frigério RM, et al. Reactions to the different pigments in tattoos: a report of two cases. An Bras Dermatol. 2010;85(5):708–711. doi: 10.1590/S0365-05962010000500019. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
8. Sowden JM, Byrne JP, Smith AG, et al. Red tattoo reactions: X-ray microanalysis and patch-test studies. Br J Dermatol. 1991;124(6):576–580. doi: 10.1111/j.1365-2133.1991.tb04954.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
9. Ashinoff R, Levine VJ, Soter NA. Allergic reactions to tattoo pigment after laser treatment. Dermatol Surg. 1995;21(4):291–294. doi: 10.1111/j.1524-4725.1995.tb00175.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
10. Clarke J, Black MM. Lichenoid tattoo reactions. Br J Dermatol. 1979;100(4):451–455. doi: 10.1111/j.1365-2133.1979.tb01649.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
11. Balfour E, Olhoffer I, Leffell D, et al. Massive pseudoepitheliomatous hyperplasia: an unusual reaction to a tattoo. Am J Dermatopathol. 2003;25(4):338–340. doi: 10.1097/00000372-200308000-00010.[PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
12. Garcovich S, Carbone T, Avitabile S, et al. Lichenoid red tattoo reaction: histological and immunological perspectives. Eur J Dermatol EJD. 2012;22(1):93–96. [PubMed] [Google Scholar]
13. Corazza M, Zampino MR, Montanari A, et al. Lichenoid reaction from a permanent red tattoo: has nickel a possible aetiologic role? Contact Dermatitis. 2002;46(2):114–115. doi: 10.1034/j.1600-0536.2002.460214.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
14. Engel E, Santarelli F, Vasold R, et al. Modern tattoos cause high concentrations of hazardous pigments in skin. Contact Dermatitis. 2008;58(4):228–233. doi: 10.1111/j.1600-0536.2007.01301.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
15. Høgsberg T, Thomsen BM, Serup J. Histopathology and immune histochemistry of red tattoo reactions. Skin Res Technol ISBS Int Soc Digit Imaging Skin ISDIS Int Soc Skin Imaging ISSI. 2015;21(4):449–458.[PubMed] [Google Scholar]
16. Kaur RR, Kirby W, Maibach H. Cutaneous allergic reactions to tattoo ink. J Cosmet Dermatol. 2009;8(4):295–300. doi: 10.1111/j.1473-2165.2009.00469.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
17. Goldstein N. Mercury–cadmium sensitivity in tattoos. A photoallergic reaction in red pigment. Ann Intern Med. 1967;67(5):984–989. doi: 10.7326/0003-4819-67-5-984. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
18. Kazandjieva J, Tsankov N. Tattoos: dermatological complications. Clin Dermatol. 2007;25(4):375–382. doi: 10.1016/j.clindermatol.2007.05.012. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
19. Hutton Carlsen K, Serup J. Photosensitivity and photodynamic events in black, red and blue tattoos are common: a ‘Beach Study’ J Eur Acad Dermatol Venereol. 2014;28(2):231–237. doi: 10.1111/jdv.12093.[PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
20. Serup J, Hutton Carlsen K. Patch test study of 90 patients with tattoo reactions: negative outcome of allergy patch test to baseline batteries and culprit inks suggests allergen(s) are generated in the skin through haptenization. Contact Dermatitis. 2014;71(5):255–263. doi: 10.1111/cod.12271. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
21. Antony FC, Harland CC. Red ink tattoo reactions: successful treatment with the Q-switched 532 nm Nd:YAG laser. Br J Dermatol. 2003;149(1):94–98. doi: 10.1046/j.1365-2133.2003.05342.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
22. Taaffe A, Knight AG, Marks R. Lichenoid tattoo hypersensitivity. Br Med J. 1978;1(6113):616–618. doi: 10.1136/bmj.1.6113.616. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
23. Mortimer NJ, Chave TA, Johnston GA. Red tattoo reactions. Clin Exp Dermatol. 2003;28(5):508–510. doi: 10.1046/j.1365-2230.2003.01358.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
24. Winkelmann RK, Harris RB. Lichenoid delayed hypersensitivity reactions in tattoos. J Cutan Pathol. 1979;6(1):59–65. doi: 10.1111/j.1600-0560.1979.tb00306.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
25. Litak J, Ke MS, Gutierrez MA, et al. Generalized lichenoid reaction from tattoo. Dermatol Surg. 2007;33(6):736–740. [PubMed] [Google Scholar]
26. Sanghavi S, Dongre A, Khopkar U. Tattoo reactions—an epidemic on the surge: a report of 3 cases. Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2013;79(2):231. doi: 10.4103/0378-6323.107644. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
27. Campolmi P, Bassi A, Bonan P, et al. Cutaneous pseudolymphoma localized to black tattoo. J Am Acad Dermatol. 2011;65(5):e155–e157. doi: 10.1016/j.jaad.2011.06.039. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
28. Amann U, Luger TA, Metze D. Lichenoid pseudolymphomatous tattooing reaction. Hautarzt Z Für Dermatol Venerol Verwandte Geb. 1997;48(6):410–413. doi: 10.1007/s001050050603. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
29. Gardair Bouchy C, Kerdraon R, Kluger N, et al. Cutaneous lymphoid hyperplasia (pseudolymphoma) on the red dye of a tattoo. Ann Pathol. 2013;33(4):273–277. doi: 10.1016/j.annpat.2013.04.005. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
30. Jaehn T, Kaiser A, Grüneis C, et al. Pseudolymphatic allergic immune reaction after tattooing. Organ Deutschsprachigen Arbeitsgemeinschaft Für Mikrochir Peripher Nerven Gefässe Organ Ver Dtsch Plast Chir. 2014;46(6):379–382. [PubMed] [Google Scholar]
31. Sweeney SA, Hicks LD, Ranallo N, et al. Perforating granulomatous dermatitis reaction to exogenous tattoo pigment: a case report and review of the literature. Am J Dermatopathol. 2013;35(7):754–756. doi: 10.1097/DAD.0b013e318209f117. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
32. Godinho MM, Aguinaga F, Grynszpan R, et al. Granulomatous reaction to red tattoo pigment treated with allopurinol. J Cosmet Dermatol. 2015;14(3):241–245. doi: 10.1111/jocd.12149. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
33. Litvinov IV, Sasseville D. Pyoderma gangrenosum triggered by red tattoo dye. CMAJ Can Med Assoc J J Assoc Medicale Can. 2014;186(12):935. doi: 10.1503/cmaj.140122. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
34. Greve B, Chytry R, Raulin C. Contact dermatitis from red tattoo pigment (quinacridone) with secondary spread. Contact Dermatitis. 2003;49(5):265–266. doi: 10.1111/j.0105-1873.2003.0225h.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
35. Collins P, Evans AT, Gray W, et al. Pulmonary sarcoidosis presenting as a granulomatous tattoo reaction. Br J Dermatol. 1994;130(5):658–662. doi: 10.1111/j.1365-2133.1994.tb13116.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
36. Nawras A, Alsolaiman MM, Mehboob S, et al. Case report: systemic sarcoidosis presenting as a granulomatous tattoo reaction secondary to interferon-α treatment for chronic hepatitis C and review of the literature. Dig Dis Sci. 2002;47(7):1627–1631. doi: 10.1023/A:1015843908536. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
37. Antonovich DD, Callen JP. Development of sarcoidosis in cosmetic tattoos. Arch Dermatol. 2005;141(7):869–872. doi: 10.1001/archderm.141.7.869. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
38. Psaltis NM, Gardner RG, Denton WJ. Systemic sarcoidosis and red dye granulomatous tattoo inflammation after influenza vaccination: a case report and review of literature. Ocul Immunol Inflamm. 2014;22(4):314–321. doi: 10.3109/09273948.2014.891041. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
39. Sowden JM, Cartwright PH, Smith AG, Hiley C, Slater D. Sarcoidosis presenting with a granulomatous reaction confined to red tattoos. Clin Exp Dermatol. 1992;17(6):446–448. doi: 10.1111/j.1365-2230.1992.tb00257.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
40. Preda VA, Maley M, Sullivan JR. Mycobacterium chelonae infection in a tattoo site. Med J Aust. 2009;190(5):278–279. [PubMed] [Google Scholar]
41. Ravits HG. Allergic tattoo granuloma. Arch Dermatol. 1962;86(3):287–289. doi: 10.1001/archderm.1962.01590090029009. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
42. Dang M, Hsu S, Bernstein E. Lichen planus or lichenoid tattoo reaction? Int J Dermatol. 1998;37(11):860–861. doi: 10.1046/j.1365-4362.1998.00593.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
43. Biro L, Klein W. Unusual complications of mercurial (cinnabar) tattoo: Generalized eczematous eruption following laceration of a tattoo. Arch Dermatol. 1967;96(2):165–167. doi: 10.1001/archderm.1967.01610020057017. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
44. De Argila D, Chaves A, Moreno J. Erbium:Yag laser therapy of lichenoid red tattoo reaction. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2004;18(3):332–333. doi: 10.1111/j.1468-3083.2004.00936.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
45. Kyanko ME, Pontasch MJ, Brodell RT. Red tattoo reactions: treatment with the carbon dioxide laser. J Dermatol Surg Oncol. 1989;15(6):652–656. doi: 10.1111/j.1524-4725.1989.tb03604.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
46. Madan V. Dermatological applications of carbon dioxide laser. J Cutan Aesthetic Surg. 2013;6(4):175–177. doi: 10.4103/0974-2077.123393. [PMC free article] [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
47. Zemtsov A, Wilson L. CO₂laser treatment causes local tattoo allergic reaction to become generalized. Acta Derm Venereol. 1997;77(6):497. [PubMed] [Google Scholar]
48. Green JB, Metelitsa AI. Optimizing outcomes of laser tattoo removal. Skin Ther Lett. 2011;16(10):1–3.[PubMed] [Google Scholar]
49. Kent KM, Graber EM. Laser tattoo removal: a review. Dermatol Surg. 2012;38(1):1–13. doi: 10.1111/j.1524-4725.2011.02187.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
50. Taylor CR, Gange R, Dover JS, et al. Treatment of tattoos by q-switched ruby laser: a dose-response study. Arch Dermatol. 1990;126(7):893–899. doi: 10.1001/archderm.1990.01670310055007. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
51. Lehmann G, Pierchalla P. Tattooing dyes. Dermatosen Beruf Umw Occup Environ. 1988;36(5):152–156.[PubMed] [Google Scholar]
52. Vasold R, Naarmann N, Ulrich H, et al. Tattoo pigments are cleaved by laser light—the chemical analysis in vitro provide evidence for hazardous compounds. Photochem Photobiol. 2004;80(2):185–190. doi: 10.1562/2004-05-17-RA-170.1. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
53. Saunders H, O’Brien T, Nixon R. Textile dye allergic contact dermatitis following paraphenylenediamine sensitization from a temporary tattoo. Australas J Dermatol. 2004;45(4):229–231. doi: 10.1111/j.1440-0960.2004.00110.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
54. England RW, Vogel P, Hagan L. Immediate cutaneous hypersensitivity after treatment of tattoo with Nd:YAG laser: a case report and review of the literature. Ann Allergy Asthma Immunol Off Publ Am Coll Allergy Asthma Immunol. 2002;89(2):215–217. doi: 10.1016/S1081-1206(10)61942-4. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
55. Anderson RR, Geronemus R, Kilmer SL, et al. Cosmetic tattoo ink darkening. A complication of Q-switched and pulsed-laser treatment. Arch Dermatol. 1993;129(8):1010–1014. doi: 10.1001/archderm.1993.01680290082012. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]
56. Herbich GJ. Ultrapulse carbon dioxide laser treatment of an iron oxide flesh-colored tattoo. Dermatol Surg. 1997;23(1):60–61. doi: 10.1111/j.1524-4725.1997.tb00010.x. [PubMed] [CrossRef] [Google Scholar]