Allergikos
Νέες επιστημονικές αποδείξεις σχετικά με την ανοσολογική ανοχή που αποκτάται στις τροφές με την πάροδο του χρόνου δημοσιεύονται στο περιοδικό Science.
Η τροφική αλλεργία αποτελεί το τελευταίο, πιο πρόσφατο κύμα της σύγχρονης αλλεργικής ‘επιδημίας’. Η συχνότητα της τροφικής αλλεργίας περιγράφεται να έχει πολλαπλασιαστεί στα τελευταία 20-30 χρόνια, ακολουθώντας την άνοδο των υπόλοιπων ατοπικών νοσημάτων (αλλεργικό άσθμα και ρινίτιδα), και φτάνοντας να αφορά πια μέχρι και το 8% του παιδικού πληθυσμού.
Οι γονείς με παιδιά που έχουν τροφική αλλεργία βρίσκονται σε αδιάκοπη εγρήγορση για το φαγητό που καταναλώνουν τα παιδιά τους
Τα συμπτώματα κυμαίνονται από ένα ακίνδυνο δερματικό εξάνθημα, μέχρι δυνητικά θανατηφόρα αναφυλακτική αντίδραση.
Τα περισσότερα παιδιά «ξεπερνούν» την αλλεργία τους με το πέρασμα του χρόνου. Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στην εκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος, ώστε να ανέχεται τροφές που προηγουμένως αντιλαμβάνονταν ως “ξένο εισβολέα”. Η επίθεση του ανοσοποητικού στην τροφή είναι ουσιαστικά αυτή που προκαλεί τα αλλεργικά συμπτώματα
Ερευνητές από το La Jolla Ινστιτούτο Αλλεργίας και Ανοσολογίας στο San Diego, CA, , προσπάθησαν να εξηγήσουν γιατί τα παιδιά, που έχουν πιο περιορισμένη έκθεση σε νέα τρόφιμα από τους ενήλικες, είναι πιο επιρρεπή σε τροφικές αλλεργίες.
Υπέθεσαν ότι μια κανονική διατροφή διεγείρει εκείνα τα κύτταρα του εντέρου που προλαμβάνουν το ανοσοποιητικό σύστημα από το να αναγνωρίσει ως «ξένη» μια τροφή.
Τα τρόφιμα (όπως και τα παθογόνα) εκφράζουν μακρομοριακούς δείκτες που αποτελούν τα αντιγόνα. Αυτά τα αντιγόνα «ανακοινώνουν» ότι η συγκεκριμένη τροφή είναι «ξένη», άρα και δυνητικά επικίνδυνη
Τα ρυθμιστικά Τ λεμφοκύτταρα (Treg) προλαμβάνουν αυτές τις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού
Μελέτες σε ποντίκια έχουν εξετάσει στο παρελθόν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας μπορεί να διακρίνει αντιγονικά ένα “φίλο” από ένα “εχθρό”.
Οι ποντικοί τράφηκαν με μια πρωτεΐνη αυγού που δεν είχαν φάει ποτέ πριν. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ένα ανοσοκατασταλτικό κύτταρο, που ονομάζεται Treg, παρήχθη στο έντερο. Τα κύτταρα αυτά (Tregs) μπλοκάρουν την ανοσολογική απάντηση στις νέες ουσίες.
Δεν είναι βέβαια γνωστό αν αυτό συμβαίνει και όταν τα νεαρά θηλαστικά έρχονται σε επαφή με νέα τρόφιμα στην “πραγματική ζωή”.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πληθυσμούς ποντικιών που ήταν «ελεύθεροι αντιγόνων». Τα ποντίκια αυτά μεγάλωσαν σε ένα αποστειρωμένο και ελεύθερο μικροβίων περιβάλλον. Τα «παρθένα» αυτά ποντίκια τράφηκαν με μια ειδική δίαιτα αμινοξέων,( τα δομικά συστατικά των πρωτεϊνών), αντί για τις τροφές αυτές καθαυτές (που περιέχουν πρωτεΐνες).
Η διαδικασία αυτή έκανε τα ποντίκια “ανοσολογικά παρθένα», επειδή τα αμινοξέα δεν είναι αρκετά μεγάλα μόρια ώστε να αναγνωριστούν ως αντιγόνα από το ανοσιακό σύστημα. Αυτό σήμαινε ότι τα ποντίκια δεν είχαν καμία προηγούμενη επαφή με αντιγονικές πρωτεΐνες και άλλα μακρομόρια.
Μια άλλη ομάδα ποντικών ήταν ελεύθερη μικροβίων αλλά κατανάλωνε μια κανονική δίαιτα.
Η μοριακή ανάλυση των δεικτών διαφόρων κυττάρων έδειξε ότι τα ποντίκια που κατανάλωναν αμινοξέα δεν είχαν Tregs στο λεπτό έντερο. Σε αντίθεση, οι ποντικοί που τράφηκαν με κανονική διατροφή είχαν μεγάλο αριθμό Tregs.
Αυτό υποδηλώνει ότι οι πρωτεΐνες που περιέχονται στα τρόφιμα, διεγείρουν την ανάπτυξη Tregs. Επίσης φαίνεται ότι τα Tregs στο έντερο φυσιολογικών ποντικών χρησιμεύουν στην πρόληψη δυνητικά καταστροφικών ανοσολογικών απαντήσεων εναντίων των πρωτεϊνών αυτών.
Οι ερευνητές έδειξαν επίσης ότι τα τρόφιμα και τα ωφέλιμα βακτήρια στο έντερο παράγουν διαφορετικούς τύπους των Tregs.
Τα «ελεύθερα μικροβίων» ποντίκια φαίνεται να έχουν μόνο τροφοεξαρτώμενα Tregs και στερούνται το είδος των Tregs που προκαλούνται από υγιή μικρόβια. Αυτοί οι ποντικοί είναι επίσης γνωστό ότι είναι πολύ ευαίσθητοι σε αλλεργίες.
Από τα παραπάνω αποτελέσματα της μελέτης συνάγεται ότι για την πρόληψη των αλλεργικών αντιδράσεων , το έντερο χρειάζεται, τόσο τα τρόφιμα, όσο και τα μικρόβια που προκαλούν την παραγωγή Tregs.
Τι συμβαίνει όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αντιδρούν κατά λάθος σε αβλαβή αντιγόνα;
Τέλος, η ομάδα των ερευνητών ήθελε να ανακαλύψει τι συμβαίνει όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αποτυγχάνουν να αγνοήσουν αβλαβή αντιγόνα.
Μετέφεραν κάποια ειδικά Τ λεμφοκύτταρα που έχουν ρόλο ανταποκριτή και τα ονόμασαν “ρεπόρτερ” Τ κύτταρα σε ποντίκια ελεύθερα αντιγόνου. Στη συνέχεια τάισαν τα ποντίκια αυτά μια πρωτεΐνη που ποτέ στο παρελθόν δεν είχαν «συναντήσει». Τα “ρεπόρτερ” Τ κύτταρα σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορέσουν να υποδείξουν την ΄έλευση μιας ανοσολογικής απάντησης.
Τα παρθένα αυτά ποντίκια που τράφηκαν με πρωτεΐνη παρουσίασαν μια μαζική ανοσολογική αντίδραση σε σύγκριση με εκείνα τα ποντίκια που τρέφονταν με κανονική δίαιτα και έλαβαν την πρωτεΐνη. Η αντίδραση αυτή θύμιζε σε μεγάλο βαθμό την έντονη, κατακλυσμιαία αντίδραση του ανοσοποιητικού απέναντι σε επιβλαβή μικρόβια Οι συγγραφείς ονόμασαν την αντίδραση αυτή προεπιλεγμένη απάντηση (default response)
Το συμπέρασμα ήταν ότι η αντίδραση συνέβη επειδή τα «ελεύθερα αντιγόνου» ποντίκια δεν διαθέτουν πληθυσμό ανοσοκατασταλτικών Tregs λεμφοκυττάρων τα οποία θα μπορούσαν να μετριάσουν μια φλεγμονώδη αντίδραση στις τροφές
Αυτός πιθανότατα είναι ο λόγος που τα παιδιά, τα οποία είναι λιγότερο εκτεθειμένα από τους ενήλικες σε διάφορα είδη τροφών, είναι πιο επιρρεπή σε τροφικές αλλεργίες σε σχέση με τους ενήλικες
Οι μελετητές προτείνουν, ότι τα παιδιά μεγαλώνοντας, ξεπερνούν την αλλεργία τους, καθώς διευρύνουν το φάσμα των Tregs τα οποία αναγνωρίζουν νέα τρόφιμα ως «ασφαλή».
Το επόμενο βήμα είναι να διερευνηθούν οι κυτταρικές και μοριακές λεπτομέρειες για το πώς αυτή η ισχυρή «προεπιλεγμένη» απάντηση των Τ κυττάρων στις τροφές μπορεί να ρυθμιστεί. Η ομάδα των ερευνητών σχεδιάζει να εστιαστεί σε συγκεκριμένες τροφές που συνήθως σχετίζονται με αλλεργίες, όπως τα φιστίκια, το αυγό κλπ
Το ανοσοποιητικό σύστημα εξελίχθηκε, για να μας προστατεύσει από τα πράγματα που δεν είναι «ίδια» δηλαδή είναι ξένα, όπως συμβαίνει με τους ιούς και άλλους παθογόνους παράγοντες. Σημειώστε ότι εμείς καταναλώνουμε θρεπτικά συστατικά μέσω των τροφών που αποτελούνται από «ξένες» πρωτεΐνες οι οποίες κανονικά θα έπρεπε να προκαλούν την αντίδραση του ανοσοποιητικού. Ευτυχώς, το ανοσοποιητικό μας εκπαιδεύεται και ανέχεται αυτές τις ξένες πρωτεΐνες. Η ανοσολογική αυτή ανοχή στις τροφές είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τις συνθήκες που υπάρχουν στο έντερό μας
Η μελέτη αυτή που δημοσιεύθηκε πρόσφατα δείχνει ότι η ανοχή στις τροφές είναι μια επίκτητη διαδικασία και ότι προκαλείται από συγκεκριμένους πληθυσμούς των Τ κυττάρων οι οποίοι αναπτύσσονται μετά από την κατανάλωση μιας τροφής . Η απουσία αυτών των εξειδικευμένων Tregs προκαλεί μια ισχυρή ανοσολογική απόκριση σε μακρομόρια που περιέχονται στα τρόφιμα.
Πηγές
Dietary antigens limit mucosal immunity by inducing regulatory T cells in the small intestine, Kwang Soon Kim et al., Science, doi: 10.1126/science.aac5560, published 28 January 2016, abstract
